جشن راديو

ايسنا: شبكه سراسرى صدا به مناسبت شصت و پنجمين سال فعاليت راديو، جشنى را در سالن ميلاد نمايشگاه بين المللى تهران با حضور مديران اين شبكه و دست اندركاران برنامه هاى راديويى برگزار كرد. بخشى از برنامه «گلبانگ» به صورت مستقيم از سالن ميلاد ضبط و بعد از ساعت ۱۹ از شبكه سراسرى صدا پخش شد. پس از آن عليرضا عصار به اجراى چند قطعه موسيقى از آلبوم «كوچ عاشقان» پرداخت. در بخش ديگرى از اين مراسم، عوامل «جمعه ايرانى» به اجراى برنامه پرداختند و پس از آن از ۴۰ تن از برگزيدگان جشنواره هاى راديو، پيشكسوتان و تلاشگران شبكه سراسرى صدا تقدير شد. محمود مختارى، حميد قنبرى، مريم نشيبا، عذرا وكيلى از جمله پيشكسوتانى بودند كه مورد تقدير و تشويق حاضران قرار گرفتند. معرفى كتاب «صداى ملى» كه آرشيو مصورى از توليد برنامه ها، پشت صحنه هاى راديويى، بازيگر هاى راديويى و يادداشت هاى كوتاهى درباره راديو است، بخش ديگرى از برنامه بود. شبكه سراسرى معتقد است اين كتاب الگويى براى كارهاى بهتر است و همچنين در اعتلاى هويت هنرى برنامه سازى راديو نقش مهمى دارد. اين مراسم تا شامگاه ۱۲ مرداد ماه در تالار ميلاد ادامه داشت. با نگاهى به تاريخچه راديو در ايران در مى يابيم: جرقه هاى اوليه تولد راديو در ايران با طنين هاى نه چندان مداوم «تلگراف بى سيم» روشن شد، مسئوليت مقدمات تاسيس راديو ابتدا به عهده وزارت پست و تلگراف و تلفن بود و نهايتاً از ۴ ارديبهشت ۱۳۱۹ فعاليت هاى خود را رسماً با پخش سرودى آغاز كرد. بودجه راديو كه فقط ۸۰ هزار تومان بود توسط سازمان پرورش افكار تامين مى شد. بعد از فراهم شدن مقدمات بالاخره راديو در ساعت ۱۰ بامداد روز ۴ ارديبهشت ۱۳۱۹ افتتاح شد. بعد از گذشت ۶۵ سال، راديو در حوزه هاى مختلف تخصصى شده و هر شبكه راديويى با تاكيد بر موضوع محورى اش برنامه توليد مى كند. در ايران تاسيس راديو با تلگراف بى سيم ارتباط دارد. تلگراف بى سيم در ايران در اواخر سال ۱۳۰۳ در دويست هزار متر مربع زمين هاى (قصر قاجار) راه اندازى شد. تلگراف بى سيم توسط وزارت جنگ فراهم شد و نخستين دكل موج بلند به ارتفاع ۱۲۰۰ متر كه هنوز (۱۳۵۹) پايه آن موجود است نصب شد و در ۲۴ ارديبهشت ماه ،۱۳۰۴ دستگاه ۲۰ كيلوواتى موج بلند نصب شد و در ششم ارديبهشت ماه ۱۳۰۵ كار بى سيم با پخش تلگرافى براى دعوت عمومى براى همكارى به كشورهاى مختلف جهان افتتاح شد. در سال ۱۳۰۷ نصب دو دستگاه موج كوتاه آغاز و در سال ۱۳۰۹ از آنها بهره بردارى و مركز گيرنده به نجف آباد تهران و مركز مخابرات به ميدان توپخانه منتقل شد. اما مقدمات تاسيس راديو، طبق مقررات ايران ورود دستگاه هاى مخابراتى و استفاده از آنها تنها در حيطه و مسئوليت وزارت پست و تلگراف و تلفن بود. اين مسئله را مى توان از مكاتبات شخصى به نام «داوود موشه لازار» و دايره تجارت داخلى وزارت فلاحت و تجارت و فوايد عامه دريافت و تلگراف و بى سيم گيرنده و با مخابره كننده مطالب و آلات و اسباب آن جز براى اداره تلگراف بى سيم دولت وقت به طور كلى ممنوع است لكن وارد كردن و استفاده از دستگاه هاى راديو نيز كه فقط براى شنيدن نغمات به كار مى رود و همچنين تاسيس سينماى ناطق در ايران با رعايت مقررات مربوط مانعى ندارد.
مقدمات تاسيس راديو تهران فراهم شد. بعد از صدور فرمان تاسيس راديو قرار شد از دو فرستنده موج كوتاه ۲۰ كيلوواتى و متوسط دوكيلو واتى وزارت پست و تلگراف و تلفن كه براى ارسال تلگراف بى سيم توسط كارخانه آلمانى telefunkan در بى سيم قصر نصب شده بود استفاده شود. براى آمادگى پخش برنامه پس از افتتاح راديو، جمعى از استادان و نويسندگان عالى قدر از جمله استاد سعيد نفيسى و دكتر ذبيح الله صفا و عده اى از بانوان روشنفكر يك سلسله گفتارهاى ادبى، تاريخى، جغرافيايى، اجتماعى، خانه دارى را قبلاً تهيه كرده بودند. به طورى كه احتياجات راديو را براى مدت ۳ ماه تامين مى كرد. عده اى مترجم و ماشين نويس را هم استخدام كرديم و براى انتخاب گوينده در باشگاه افسران و با حضور عده اى از دانشمندان و ادبا و متخصصان صوت (از جمله عده اى آلمانى) جلساتى تشكيل شد و امتحانات دقيقى به عمل آمد. كارهاى فنى راديو با وزارت پست و تلگراف و تلفن (آقاى ابراهيم علم، شوكت الملك وزير پست و تلگراف و تلفن بودند) بود و امور مربوط به دستگاه هاى فرستنده و استوديو، زير نظر آقاى دكتر داريوش رئيس كل بى سيم اداره مى شد. موسيقى زيرنظر سرگرد غلامحسين مين باشيان رئيس مدرسه عالى موسيقى بود و اخبار مطالب مربوطه را هم فراهم مى كردند.
در شروع كار ساختمان راديو از دو طبقه در بى سيم قصر تشكيل مى شد كه طبقه اول شامل يك اتاق انتظار و دستگاه هاى فرستنده و تقويت كننده بود و طبقه دوم از يك اتاق كه با نصب پرده در سقف و دوبل كردن در ورودى و خروجى و سيمان كارى ديوارهاى داخلى به صورت استوديو درآمده بود تا سال ۱۳۴۲ كه كل تشكيلات راديو به وزارت اطلاعات منتقل شد اين وضعيت تا ايجاد سازمان راديو و تلويزيون كلى ايران در سال ۱۳۵۰ ادامه داشت. اداره و تشكيلات راديو به اين نام ها خوانده شد و «انتشارات و تبليغات»، «راديو و خبرگزارى»، «انتشارات و راديو»، «انتشارات و اطلاعات»و « اداره كل انتشارات راديو» از سال ۱۳۱۹ تا سال ۱۳۲۷ برنامه هاى راديو در همان استوديوى اوليه اجرا و پخش مى شد. ولى فاصله ۹ كيلومترى فرستنده از شهر و وجود تنها يك اتومبيل براى رفت و آمد اعضاى اركستر و گويندگان باعث شد «واقع در ضلع غربى ميدان توپخانه» در جوار اداره راهنمايى و رانندگى محلى در نظر گرفته شود. در ميدان ارگ ۲ استوديوى كوچك ساختند كه اخبار از آن محل پخش مى شد. و البته رسماً از ساعت ۶ بعدازظهر و با اجراى برنامه منظم راديو شروع به فعاليت نمود