پاسخ به یک سوال

در جواب مهدی باید بگویم که رادیو موج اف ام را ادوين هوارد آرمسترانگ اختراع کرد. اما سال ها طول كشيد تا اين باند راديويى به صورت گسترده مورد استفاده قرار گيرد و رديفى از اعداد نشان گر موج را در گيرنده هاى كوچك خانگى به خود اختصاص دهد. خود آرمسترانگ نيز زندگى حرفه اى پر فراز و نشيبى را گذراند و براى به كرسى نشاندن حرف خود زحمات بسيار كشيد و صدمات فراوان ديد.
ماجراى او و راديو FM، شباهت عجيبى به داستان نيكلا تسلا و اختراع خود راديو (صفحه رسانه ۳۰ مرداد را ببينيد) دارد. ادوين آرمسترانگ در ۱۸ دسامبر ۱۸۹۰ در شهر نيويورك به دنيا آمد و مدرك ليسانس خود را در رشته مهندسى برق از دانشگاه كلمبيا دريافت كرد. نبوغ او در زمينه دانش الكترونيك كه با آينده بينى خاصى تلفيق شده بود، ديدگاهى بسيار فراتر از زمانه زندگى اش به او داده بود.
آرمسترانگ جز راديو FM، اختراعات ديگرى نيز داشت، به گونه اى كه امروزه او را پدربزرگ رادار و نياى ارتباطات ماهواره اى مى دانند. زمانى كه او دانشجوى سال سوم دانشگاه كلمبيا بود، «مدار باز توليدگر» (Regenerative circuit) را اختراع كرد و در سال ۱۹۱۴ به ثبت رساند، در ۱۹۱۸ نوعى گيرنده موسوم به Super Heterodyne و در ۱۹۲۲ نيز «مدار ابربازتوليدگر» (Super-regenerative circuit) را به ثبت رساند. اما بسيارى از اختراعات او بعدها مورد ادعاى ديگرانى قرار گرفت كه در دادگاه ها رأى را به نفع خود تغيير دادند و امتياز اختراعات او را به نام خود به ثبت رساندند.
بين سال هاى ۱۹۲۲ تا ۱۹۳۴ آرمسترانگ درگير نبرد براى ثبت حق اختراعات خود بود: از يك سو با شركت راديوى آمريكا (RCA) و شركت وستينگهاوس، و از سوى ديگر با لى دو فارست (مخترع لامپ خلاء سه قطبى) و شركت AT&T. دعواهاى دادگاهى بر سر اين امتيازها كه ۱۲ سال ادامه داشت، طولانى ترين مرافعه حقوقى در آمريكا تا آن زمان بود. دادگاه عالى آمريكا حق ثبت مدار بازتوليدگر را در سال ۱۹۱۶ به دو فارست داد كه او هم آن را به شركت AT&T فروخت.
امروز اما اين عمل دادگاه را ناشى از ناآگاهى اعضاى آن از حقايق فنى مى دانند. اما در همان هنگام كه اين دادگاه در جريان بود، آرمسترانگ ديگر اختراع مهم خود را كه همان راديو FM باشد به سرانجام رساند. اين اختراع در سال ۱۹۳۳ ثبت شد. گيرنده هاى راديويى FM بر خلاف گيرنده هاى AM (كه حكمران آن روزها بودند)، صدايى بسيار صاف و واضح و عارى از پارازيت داشتند. براى اثبات كارايى و كيفيت راديو FM، آرمسترانگ اتحاد موفقيت آميزى با FCC (كميته ارتباطات فدرال، مسئول تخصيص باندهاى راديويى در آمريكا) داشت و آن را واداشت تا يك باند راديويى FM را بين رديف هاى ۴۲ تا ۴۹ مگاهرتز، به آن اختصاص دهد.
در اوايل دهه ،۱۹۴۰ كوتاه زمانى پيش از جنگ جهانى دوم و در ميانه آن، آرمسترانگ چند ايستگاه راديويى FM پرتوان را در ايالت هاى نيوانگلند مستقر كرد كه به «شبكه يانكى» موسوم شد. آرمسترانگ سفرى را براى اثبات اين موضوع به آمريكايى ها كه FM خيلى بهتر از AM است، آغاز كرد و اميدوار بود كه از فروش هر دستگاه راديو با فناورى FM، حق امتياز خود را بگيرد. اما در ژوئن ،۱۹۴۵ شركت راديوى آمريكا براى اختصاص فركانس هاى الكترومغناطيسى به صنعت نو پاى تلويزيون (كه خود متولى آن بود)، FCC را حسابى تحت فشار قرار داده بود. ديويد سرنف (مدير كل RCA) در نهايت توانست FCC را وادارد تا طيف راديو FM را از ۴۲ تا ۴۹ مگاهرتز به ۸۸ تا ۱۰۸ مگاهرتز (همان كه امروزه هست) منتقل كند و گستره فركانس هاى ۴۰ مگاهرتزى را براى تلويزيون (كه براى پخش صداى خود به باند FM نياز داشت) خالى كند.
در نتيجه اين كار، همه گيرنده هاى راديويى FM آرمسترانگ يك شبه بى مصرف شدند در حالى كه جايگاه قوى راديو AM شركت راديوى آمريكا، قوى تر از قبل شد. شبكه راديويى آرمسترانگ به اين ترتيب در برابر انتقال به فركانس هاى بالاتر نتوانست دوام بياورد. اغلب متخصصان امروزه بر اين عقيده اند كه اين تصميم FCC، بهره بردارى از فناورى FM را چندين دهه عقب انداخت.
علاوه بر اين، RCA در نهايت با ادعاى حق ثبت فناورى FM به نام خود، در دادگاه برنده شد و آرمسترانگ ديگر نتوانست از راديوهاى FM و دستگاه هاى تلويزيون كه در آمريكا فروخته مى شد حق امتياز بگيرد. نابود شدن «شبكه يانكى» و دعوا بر سر حق امتياز، آرمسترانگ را بى پول كرد و روان او را فرو پاشاند.
در اين شرايط، آرمسترانگ در ۳۱ ژانويه ۱۹۵۴ با پرت كردن خود از پنجره آپارتمانش خودكشى كرد. ماريون، همسر دوم و حالا بيوه او، دعواى حق ثبت FM را عليه RCA دوباره به جريان انداخت و سرانجام در سال ۱۹۶۷ برنده شد. اما چندين دهه از مرگ آرمسترانگ گذشت تا راديو FM توانست از لحاظ گستره پخش به پاى AM برسد، و باز بسيار گذشت تا راديو FM براى ايستگاه هاى پخش به صرفه و سودآور شد. آرمسترانگ در سال ۱۹۱۷ به عنوان اولين برنده مدال افتخار IRE (انجمن مهندسان راديو كه امروزه «انجمن مهندسان برق و الكترونيك» IEEE خوانده مى شود) برگزيده شد. در سال ۱۹۴۲ مدال اديسونِ AIEE (انجمن مهندسان برق آمريكا) را «براى كمك هاى برجسته خود به هنر ارتباطات الكترونيكى» دريافت كرد و در سال ۱۹۸۰ نيز نام او به «تالار افتخار مخترعان» در آمريكا اضافه شد.